Lezzetin Temeli Altı Tat Anyasası
Ayurveda’ya göre rasa (tat) manasına gelir. Yiyeceklerimizi, şifalı otlarımızı tadabilmek son derece önemlidir. Rasa, yaşamın özüdür ve varlığımızın her yönünü, yapımızı, fizyolojimizi, zihin ve bilinç durumlarımızı doğrudan etkiler. Ayurveda rasayı, sadece yiyeceklerimizi nasıl deneyimlediğimizle ilgilenmez, yiyecekleri varlığımızın genel lezzetini belirleyen, güçlü bir terapötik araç olarak görür. Tatlar, Ayurveda’da derin bir öneme sahiptir; çeşitli gıdalar, baharatlar, bitkiler, bizlerin denge durumumuz olan (beden, zihin ve ruh) üzerindeki etkisinin belirlenmesinde kritik önem taşır. Ayurveda, her biri fizyolojimiz, sağlığımız ve refahımızda hayati bir rol oynayan altı tattan bahseder. Bunlar; tatlı, ekşi, tuzlu, keskin, acı ve büzücü tatlardır. Yaşamlarımız boyunca bu tatlar; lezzet çeşitliliği yaratmak için sayısız şekilde birleşir. Bir ürünün, nerede yetiştirildiği, ne zaman hasat edildiği, doğru bir şekilde saklanıp saklanmadığı, pişirilme biçimi ve işlenmesi, ne kadar taze yada kaç yaşında olduğu tatlar üzerinde çok etkilidir. Bu sebeple, bir yiyeceğin lezzeti, aynı zamanda bize sadece yediğimizin ne olduğu değil bu süreçler ve uygulamalar sonucunda , fiziksel ve enerjik nitelikleri hakkında da çok şey söyler. Birçok yönden, tat, deneyimin canlı bir temsilidir. Ayurveda, her gün tükettiğimiz çeşitli lezzetleri tam olarak kabul etmeyi, takdir etmeyi, zevkle tüketmenin önemini vurguluyor ve öğretiyor. Eğer bunu yaparsak; yiyeceklerin tatlarının, zihnimizdeki ve bedenlerimizdeki olumlu değişimi nasıl etkilediğini farkeder ve tüm potansiyelinden gerçekten yararlanabiliriz. Tat deneyimine yönelmek, altı tadı daha iyi anlamamıza, her biri ile daha derin bir ilişki geliştirmemize ve alışkanlıklarımızı öğrendiklerimize göre uyarlamaya başlamamıza yardımcı olur. Ayurveda geleneğinin temel öğretilerinden biri, evrendeki her şeyin beş elementten, toprak, su, ateş, hava ve eter (boşluk)) den oluşmasıdır. Her bir tad beş elementin tümünü içerir, ancak her tat ağırlıklı olarak iki elementten oluşur.
Altı Tat ve Baskın Unsurları
| Tatlı (Madhura) | Toprak ve Su |
| Ekşi (Amla) | Toprak ve Ateş |
| Tuzlu (Lavana) | Su ve ateş |
| Keskin (Katu) | Ateş ve Hava |
| Acı (Tikta) | Hava ve eter |
| Sıkılaştırıcı (Kashaya) | Hava ve Toprak |
Tatlar, zihin-vücut organizmasının her yönüne dokunan karmaşık bir etki dizisine sahiptir. Her madde için, bu mozaik şunları içerir;
- Rasa / tat, (tek bir tat veya farklı tatların bir kombinasyonudur)
- Doshalar/beden tipleri (Vata, Pitta, Kapha) her birini pasifize eden yada arttıran bir etkiye sahiptir.
- Virya / sıcaklık, (yutulmuş bir maddenin bedeni ısıtma ve soğutma etkisi vardır.
- Vipaka / sindirim sonrası etki, ( yiyecekler sindirim sonrasında dışkıyı etkiler ve bireysel hücreleri besler)
- Prabhava / belirli bir maddeye özgü öngörülemeyen bir eylem, ( örneğin ghee soğuyor ama sindirim ateşini yakıyor)
- Gunalar, yiyeceklerimizin seçimleri, Tamas (karanlık, yıkıcı, ölüm) Rajas (enerji, tutku, doğum) Sattva (iyilik, saflık, ışık) gibi ruhsal, zihinsel ve bedensel faaliyetlerimiz üzerinde güçlü bir etkiye sahiptir.
- Organlar veya dokular için güç verir.
- Vücudun hareket yönüne etki eder.
- Duygusal dünyamızı etkiler.
Tüm bu faktörlerin kombinasyonu, herkeste farklı etkilere sahip olabilir. Her madde kesinlikle eşsiz olsa da, altı lezzetin her biri fizyolojimiz üzerinde biraz öngörülebilir bir etki yapma eğilimindedir. Her tat sahip olduğu özellikleriyle, enerjimiz, zihnimiz ve duygularımız üzerinde kimi zaman fayda sağlar, kimi zaman zarar verir.
Altı Tat ve Siz,
Ayurveda’daki çoğu şeyde olduğu gibi, sizin için doğru olan tatların birleşimi
- Beden Tipiniz,
- Dengesizlikleriniz,
- Yaşınız,
- Çevreniz gibi bir çok şeye bağlıdır.
Başka bir deyişle, her tat hepimiz için gerekli olsa da, bireysel özelliklerimiz tarafından zamanla değişim görülebilir. Dengeli bir diyet, kişinin anayasasına (prakriti), mevcut duruma (vikriti) ve mevsime göre altı tadın her birinin uygun bir miktarını içerecektir. Mevsimlerin yıl boyunca ihtiyaçlarımızı etkileyeceğide unutulmamalıdır.
Mevsimlerin Bizim Üzerimizdeki Rehberliği
Gerçek şu ki, kendi isteklerinize göre seçtiğiniz yada belirlediğiniz tatların hiç bir önemi yok, önemli olan tatları, beslenme biçiminizi, yaşam tarzınızı, ilişkilerinizi veya takip ettiğiniz deneyimlerinizi ince bir şekilde ayarlayıp yaşamın lezzetine varmak için kullanacağınız bir araç olarak görmek ve kullanmak olmalıdır. Tatlar ile derinlemesine bir ilişki geliştirmek, benzersiz güçlü yönlerinize, kırılganlıklarınıza, alınganlıklarınıza ve ihtiyaçlarınıza ışık tutabilir. Aynı zamanda, mükemmel sağlığa giden yolu desteklemek için güçlü bir araç olduğunu farkedeceksiniz. Tüm tatlar size şifa olsun.
namaste